Wat is zeep?

Op deze pagina leggen we je van alles uit over zeep. Want wat is zeep nou eigenlijk?

Waar bestaat zeep eigenlijk uit?

Het hoofdbestanddeel van zeep is vet. Dat klinkt misschien vreemd, want zeep is toch juist  bedoeld om viezigheid weg te halen? En dus ook vet? De reacties van vet met de andere stof, natronloog, zorgen ervoor dat zeep wordt zoals je het kent.

Vet kun je overal vandaan krijgen. Je kunt dierlijk vet, zoals ossenvet of varkensvet, nemen, maar met plantaardig vet kun je ook prima zeep maken. Als je alleen maar hard vet gebruikt, krijg je een hele harde zeep. Daarom gaat er ook olie in. De olie maakt de zeep zachter en zorgt dat de zeep goed schuimt. Hoe meer olie, hoe zachter de zeep en hoe meer het dus schuimt.

Base: We hebben net al een keer natronloog genoemd. Natronloog is een oplossing van natriumhydroxide in water. Natronloog is een base. Die base is nodig om de vetten te laten reageren als zeep doet.

Onder het kopje: hoe maak je zeep? Vind je meer over waar zeep uit bestaat en hoe je zelf ook zeep kunt maken met die ingrediënten.

Hoe werkt zeep?

Zeep is zoals je weet dus bedoeld om vettige viezigheid te verwijderen. Dit kun je natuurlijk proberen te doen met water, maar water en olie of vet mengen niet. Daarom heb je een emulgator nodig: de zeep.

In zeep zitten allemaal super kleine deeltjes. Die hebben allemaal een staart en een kop. Die staart is ‘gek op’ vet en die kop ‘blijft het liefst’ aan water vastzitten. Viezigheid is meestal vet en dat blijft plakken aan de staart. Zo kunnen meerdere zeepdeeltje vetbolletjes vangen. Door dit kan de zeep dus een soort ‘brug’ vormen tussen water en vet, twee substanties die elkaar eigenlijk afstoten. Hierdoor kan vet en vuil worden ‘losgemaakt’ en kan het weggespoeld worden met water en dan is het schoon.

De zeep werkt dan dus zo: de kop van het zeepmolekuul bevindt zich in het water, terwijl de staart in het vet steekt. Het vet zit nu ‘verstopt’ tussen de zeepkoppen, die in het water drijven. Op die manier kun je het vuil dus wel verwijderen.

Wat doet zeep met je huid?

De hoornlaag van je opperhuid bestaat uit een laag hoorncellen (keratinocyten) die bij elkaar gehouden wordt door bepaalde verbindingsstrengen die we desmosomen noemen. Deze zijn ingebed in speciale huidvetten. Dit zijn:

-  ceramiden

-  cholesterol

-  sterol esters

-  vetzuren

-  squaleen

-  Entriglyceriden

Deze huidvetten maken een belangrijk deel uit van de beschermende barrièrefunctie van de huid. Behalve viezigheid haalt zeep ook een deel van die beschermende huidvetten weg. Ook hoorncellen die oppervlakkig zijn op de hoornlaag kunnen door het verdwijnen van de viezigheid loslaten waardoor de barrièrefunctie van de huid nog verder wordt aangetast. 

Zeep en zeepvrije zeep

Voor het reinigen van de huid kunnen we gebruik maken van "echte" zepen of "zeepvrije" zepen, de zogenaamde syndets (synthetische detergentia). Er zijn belangrijke verschillen tussen deze twee producten.

Zeep verliest in hard water z’n waswerking en schuimvorming. Ook veroorzaakt het niet alleen neerslag op je huid en haar maar ook in de wastafel of bijvoorbeeld het bad. Om deze problemen tegen te gaan wordt gebruik gemaakt van toevoegingen; deze toevoegingen kunnen irritaties geven. Bovendien heeft zeep een pH-waarde tussen 9 - 11, en is dus alkalisch.

Syndets behouden vanwege de speciale structuur wél hun waskracht en schuimvorming in hard water. Zeepvrije zeep kan zo worden ingesteld dat de verhouding tussen waskracht en huidverzorging op z’n hoogste is. Er vindt geen neerslag plaats. Syndets worden afgestemd op de zwakzure pH-waarde van een huid, pH 5,5. Dit is dus eigenlijk beter voor je huid.